Ата-аналарға ҰСЫНЫС (ақыл-ой кемістігі бар балаларға)

Балаңызбен ересек ретінде дұрыс қарым –қатынас орнатып, балаңыздың қабілетін ескере отырып, әр нәрсеге жауапкершілікпен дұрыс қарағаныңыз баланың жан-жақты дамуына ықпал ететіндігін түсінгеніңіз жөн.

Ересек адамның мінез-құлқының өзгеруі және оның балаға қарым-қатынасын жақсарту үшін:

1. баламен өзара түсіністік пен сенімді қарым-қатынас жасаңыз;

2. баланың мінез-құлқын бақылау, оған қатаң ережелерді тудырмаңыз;

3. бір жағынан, шамадан тыс жұмсақтықтан, ал екінші жағынан балаға жоғары талаптан аулақ болыңыз;

4. балаға үзілді-кесілді нұсқау бермеңіз, "жоқ" және "болмайды" сөздерінен аулақ болыңыз»;

5. өтінішіңізді бір сөзбен бірнеше рет қайталаңыз;

6. ауызша нұсқауларды бекіту үшін көру ынтасын пайдаланыңыз;

7. есіңізде болсын, баланың шамадан тыс болтливость, қимыл-қозғалыс және тәртіпсіздік;

8. бала айтқысы келетін нәрсені тыңдаңыз;

9. баланың әрекеті үшін кешірім сұрамаңыз.

Отбасындағы психологиялық микроклиматтың өзгеруі үшін:

• балаға жеткілікті көңіл бөліңіз;

• бос уақытын отбасыңызбен өткізіңіз;

• баланың қатысуымен жанжалдасуға жол бермеңіз.

Күн тәртібін және сабаққа арналған орынды дұрыс ұйымдастыру үшін:

1. бала мен отбасының барлық мүшелері үшін тұрақты күн тәртібін орнатыңыз;

2. баланың тапсырманы орындау кезінде алаңдататын факторлардың әсерін төмендетіңіз;

3. мүмкіндігінше адамдардың көп жиналуынан аулақ болыңыз;

4. есіңізде болсын, артық шаршау өзін-өзі бақылаудың төмендеуіне және гипербелсенділіктің өсуіне ықпал етеді.

Танымдық іс- әрекеттерін дамытуға көп көңіл бөліңіз

А) Есте сақтау мен зейінді дамыту

1. Баланың алдында тұрған бірнеше заттарды (ойыншықтарды) есте сақтауға, сондай-ақ заттардың сандық өзгерістерін анықтауға үйрету.

2. Заттардың көру бейнелерін есте сақтауға және оларды есте сақтау бойынша ойнатуға үйрету.

3. Ұсынылған бірнеше заттарды есте сақтауға, содан кейін оларды басқалардың арасында табуға үйрету.

4. Суретте бейнеленген заттарды мүмкіндігінше көп есте сақтауға үйрету, содан кейін есте сақтағаны бойынша айту (жад көлемі).

5. Бірқатар дәйекті іс-әрекеттерді есте сақтауға және орындауға үйрету.

6. Кейбір суреттердің ерекшеліктерін байқауға үйрету: суретте не жетіспейді (көріп есте сақтауға назар аудару).

7. Таяқшадан үлгі бойынша, содан кейін есте сақтау бойынша үлгі (зат) қоюға үйрету.

8. Ұқсас екі заттардан немесе бейнелерден айырмашылықтарды бөлуге үйрету

Б) Есту және көру зейіндері мен есте сақтау үдерістерін түзету.

1. Көру гнозистің дамуы-сызылған бейнені, нүктелі, контурлы және бір-біріне салынған бейнелерді тану; дұрыс емес жағдайдағы әр түрлі қаріптің әріптері; заттардың пішінін, түсін, көлемін тану.

2. Көру мнезисі (жады) – бұрын көрінетін суретті, әріпті көрсету; 3-4 суреттің, әріптердің, сандардың белгілі бір тізбегін ойнату.

3. Оптикалық-кеңістіктік гнозис пен праксисті дамыту-сурет салу, фигураларды құрастыру, суреттерді салыстыру, өз денесінде бағдарлау (құқық, сол жақ); қоршаған кеңістікте бағдарлау.

4. Моторлы дайындықты дамыту-шағын моториканы дамытуға арналған жаттығулар; күнделікті тұрмыстық еңбек; аппликация, құрастыру, сурет салу бойынша сабақтар; музыкалық сабақтар.

Сабақты ұйымдастыруда төмендегі ұсыныстарды ескеріңіз

Интеллектуалдық дамуы ауытқыған баламен жұмыс істеу кезінде ата-аналарға белгілі бір шарттарды сақтау ұсынылады:

1.Баланы жиі мақтаңыз.

Оны мақтаңыз, жақсы нәрсе болған кезде (немесе ол ынталанып, тырысқанда) оған кішкентай марапаттау жасаңыз.

2. Баламен көбірек сөйлесіңіз.

Сіз не істеп жатқаныңызды түсіндіріңіз, қарапайым және түсінікті тілмен. Түсініктеме, жетістік үшін мақтау ұрысу немесе сәтсіздікке жаза қолданғанға қарағанда әлдеқайда жақсы әрекет етеді. Бала бірдеңе жасауға тырысып, бірақ ол жасаған нәрсесі дұрыс шықпаса да, бұндай жағдайда жай ғана үндемей қоя салыңың немесе жай ғана: «өкінішті, шықпады. Ештеңе етпейді келесі жолы басқаша болады»- деп айтыңыз.

Алайда, марапатқа тәттілер немесе тамақ беруге болмайды, әсіресе бала артық салмаққа бейім болса.

3. Еліктеуді (көшіруді) пайдаланыңыз. Баланы жаңа әрекет пен дағдыға үйрету үшін алдымен әрекетті өзіңіз орындап, баланы сізге еліктеп қайталауға шақырыңыз. Мұны ойынға айналдырыңыз.

4. Оқытуды қызықты етіңіз. Оқыту сабақтарын ойынға айналдыру жолдарын әрқашан іздеңіз.

Балалар көңілді болған кезде өте қызықты. Баламен оны қызықты еткенше айналысыңыз. Сабақ көңілді болудан кейін, оны тоқтату немесе оны қызықты ету үшін қандай да бір өзгерістер енгізу.

5. Бала шамасы келгенше өз- өзіне қызмет көрсете берсін. Оған қажетті шамада ғана көмектесіңіз. Бала сіз берген тапсырмаларды орындағанда баланы асықтырмаңыз, оның жеке ерекшелігін, іс- әрекет етудегі темпін ескергеніңіз жөн.

Баламен бірге айналысқанда:

1. оның оң жағында отырыңыз. Оң жақ – болашақ. Оң жақта болғанда, сіз екі күтетін нәтижелерге дұрыс бағытта жылжуға көмектесесіз;

2. Левелинг позициясын ұстаңыз-баланың көзі деңгейінде (ол орындықта, сіз орындықта; ол еденде және сіз еденде);

3. өз дауысыңызды және сөйлеуіңізді қадағалаңыз (логикалық үзіліс және екпін, биіктік, тембр, дыбыс);

4. баланы өзі сияқты қабылдаңыз;

5. бірге болыңыздар, олармен «осында және қазір» позицияны ұстаныңыз ;

6. сіздің көңіл-күйіңізді қалыпты ұстаңызітіркендіруге, қорлауға, аяққа тұруға рұқсат бермеңіз; ақ көңіл және мейірімді болыңыз, оған ашық және шынайы болыңыз.